Madihan nakiyemba
Minisita w’ebyobulamu, Hon. Dr. Jane Ruth Aceng, olwaleero avuddeyo n’atongoza okugamba obutimba bw’ensiri obusiigiddwamu eddagala nga bwakugabwa eggwanga lyonna, nga bugendereddwamu okulwanyisa omusujja gw’ensiri mu Uganda yonna.
Omukolo guno ogwa flag-off gubaddewo olwaleero ku kitebe kya National Medical Stores e Kajjansi. Okugaba kuno kulaga omutendera ogusooka mu kampeyini ya 2026 ey’obutimba bw’ensiri, egenda okusooka okukwata disitulikiti 20 okwetoloola eggwanga.
Omusujja gw’ensiri gukyali omugugu gwa Uganda ogusinga obunene mu by’obulamu bw’abantu wadde ng’enkulaakulana yawandiisibwa mu mwaka oguwedde. Abakungu ba gavumenti bakiggumiza nti okuziyiza kukyali nkola esinga okukola obulungi era ey’ebbeeyi, nga basaba ebitundu okukozesa obulungi obutimba bw’ensiri nga bumaze okugabibwa Dr Ruth Aceng bw’eyategeezezza
Dr Ruth Aceng yategeezezza nti minisitule y’ebyobulamu egamba nti ekigendererwa kwe kulaba nga Bannayuganda basigala nga balamu bulungi n’okwewala okusaasaanya ssente mu kujjanjaba endwadde ezisobola okuziyizibwa. Ebitundu bikubirizibwa okutwala obuvunaanyizibwa okwekuuma naddala abakyala n’abaana abasigala nga be basinga okubeera mu bulabe.
Abantu abasinga okukosebwa omusujja gw’ensiri be bakyala n’abaana.
Okusinziira ku minisitule y’ebyobulamu, Uganda yalaga nti mu mwaka gwa 2023, abantu obukadde 16 be baalwala omusujja gw’ensiri, ng’abaana 2,793 be baafa, abasinga abaana abali wansi w’emyaka etaano. Abakungu bagamba nti omusujja gw’ensiri gukyagenda mu maaso n’okwettanira abantu n’okukomya emikisa gy’obulamu bw’abantu
Minisitule y’ebyobulamu yeeyamye okussa mu nkola ebiteeso by’ebitundu ebigendereddwamu okumalawo omusujja gw’ensiri, omuli n’okwongera ku nsimbi za gavumenti okuzimba obusobozi bw’amalwariro okuziyiza omusujja gw’ensiri
Mwaka gwa 2023, abantu abakwatibwa omusujja gw’ensiri bali obukadde 16, ng’abaana 2,793 be baafa ng’abasinga ku bo baana abali wansi w’emyaka etaano. Obulamu bubula era emikisa mingi egyonoonebwa olw’omusujja gw’ensiri. Uganda etadde mu nkola ebiteeso bya Abuja, era gavumenti erina okusonda ssente okulwanyisa omusujja gw’ensiri.
Mu kiseera kye kimu, maneja omukulu ow’ Medical Stores g’ebyobujjanjabi mu ggwanga, Moses Kamabare, agamba nti obutimba bw’ensiri bugenda kutuusibwa butereevu mu bigo, nga basaba abakulembeze ku mitendera gyonna okuwagira omulimu gw’okugaba.
Agattako nti wadde ebyobufuzi ebigenda mu maaso mu ggwanga, olutalo lw’omusujja teruyinza kulinda.
Obutimba bw’ensiri bugenda kutwalibwa butereevu mu bigo, era abakulembeze bonna balina okuyamba minisitule okuzituusa. Kino kijjidde mu kiseera ng’eggwanga liri muketalo k’ebyobufuzi, naye tewali budde bwa kulwawo. NMS ekuuma Bannayuganda nga bakozesa ssente z’omuwi w’omusolo.
Minisita w’ebyobulamu agamba nti omulimu guno gusuubirwa okukuuma Bannayuganda abatakka wansi wa bukadde munaana n’ekitundu okuva ku musujja gw’ensiri. Okugaba kwakukulemberwa gavumenti z’ebitundu nga ziwagirwa okuva mu Uganda Medical Stores n’ minisitule y’ebyobulamu mu ggwanga.
Ategeeza nti okukozesa obutimba bw’ensiri y’emu ku ngeri ezisinga obulungi ez’okuziyiza okulumwa ensiri n’okukwatibwa omusujja gw’ensiri.
Obutimba obugenda okugabibwa bugenda kukuuma Bannayuganda obukadde munaana n’ekitundu okuva ku bulwadde bw’omusujja gw’ensiri obutta abantu. Okugaba obutimba bw’ensiri okusinga bu genda kukolebwa gavumenti z’ebitundu nga ziwagirwa NMS. Emu ku nkola ezisinga okukola obulungi ez’obukuumi kwe kukozesa obutimba bw’ensiri.
Minisita era yasiimye ekitongole kya Medical Stores mu ggwanga olw’okulaba ng’obutimba bw’ensiri butuusibwa mu budde era mu ngeri ey’obukuumi era n’asiima disitulikiti olw’omulimu gwe zikola mu kugaba.
National Medical Stores kwe kulaba nga obutimba bw’ensiri butuusibwa mu budde era nga teburina bulabe, era tweebaza disitulikiti olw’okubugaba mu bitundu.
Minisitule y’ebyobulamu kati ekubiriza bonna abaganyulwa okukozesa obulungi obutimba bw’ensiri bwe bamala okufuna, nga baggumiza nti okukozesa obulungi kikulu nnyo mu kukendeeza ku kufa olw’omusujja gw’ensiri n’okutumbula ebyobulamu by’abantu mu ggwanga lyonna