Bya Mugula Dan
Ekitongole ki Kampala Capital City Authority KCCA kitadde omukono ku ndagaano ey’amaanyi ne kkampuni y’ensi yonna ekola enguudo n’okuzimba mu Bungereza eya COLAs okutandikawo enteekateeka y’okulongoosa enguudo z’ekibuga Kampala n’ebibanda KCRBUP enteekateeka eno egenda okuddaabiriza n’okulongoosa enguudo 118 mu bitundu byonna ebitaano eby’ekibuga.

Pulojekiti eno ebalirirwamu obukadde bwa Euro 250, ng’eno ekolebwa mu bujjuvu kkampuni ya ‘UK Export Finance’ UKEF egenda kumala emyaka ena era nga ekwata ku bitundu byonna ebitaano eby’ekibuga ekikulu. Central Division ekulembedde n’enguudo 54, n’eddirirwa Nakawa 27, Kawempe 15, Makinde 14, ne Rubaga 8.

Omukolo gw’okussa emikono ku ndagaano eno ogwabadde mu kifo kino ekya Meeya ku Lwokuna, gwetabiddwaako Minisita wa Kampala Hajjat Minsa Kabanda, minisita w’eggwanga Kabuye Kyofatogabye, akulira ekitongole ki KCCA, Hajjat Sharifah Buzeki, Kampala Lord Mayor Erias Lukwago, n’omumyuka wa akakiiko akakulu mu Bungereza eri akakiiko ka Uganda, Tiffany, Erias Kikkwago.
Okulongoosa enguudo zino mu ngeri ey’amaanyi kugenda kuzingiramu okuzimba amakubo ag’omulembe, enkola z’amazzi agakulukuta, amataala g’enjuba, n’okulabirira ekifo ekigendereddwamu okutumbula obukuumi, okukkakkanya entambula, n’okuyooyoota ekibuga.

Obutale busatu obw’omulembe obw’abatembeeyi bwakuzimbibwa mu bifo eby’omugaso okutumbula ebyefuna okulirana Uganda Management Institute ku luguudo lwa Jinja, eddwaaliro lya Kawempe, ne Queensway ku luguudo lwa Entebbe.
Nakulu w’ekitongole KCCA Buzeki agambye nti Bannayuganda basaana enguudo ezitaliiko bulabe, ezisobola okutuukirirwa, era ennungi era pulojekiti eno ereeta okwolesebwa okwo mu bulamu.”
Ddiiru ya COLAS eyongera ku nteekateeka za KCCA ezigenda mu maaso ez’okulongoosa enguudo, omuli ne “Kampala City Roads Rehabilitation Project” KCRRP, ekwata kiromita 70, n’enteekateeka ya Greater Kampala Metropolitan Area GKMA ekola ku nkulaakulana y’ebibuga etunuulidde waakiri kilomita 81 Hajjati Buzeki bwagambye .
Ono agamba nti olw’okufuba kuno okugatta, abakungu bagamba nti Kampala egenda kulaba enkulaakulana ennene mu kuyungibwa kw’enguudo, okufulumya amazzi g’enkuba, n’okutambula mu bibuga.
Minisita wa Kampala Hajjati Kabanda yakkaatirizza obwetaavu bw’okulabirira ennyo, ng’asaba okukozesa ebikozesebwa mu kitundu n’abakozi. “Tulina okulaba nga Bannayuganda baganyulwa butereevu mu nsimbi zino,” Kabanda bwe yagambye.
Wakati wa 200 ne 300 Bannayuganda bajja kukozesebwa butereevu, ate ekitundu ekinene eky’omulimu waakiri ebitundu 40 ku 100 kijja kukolebwako kontulakiti mu kkampuni z’omu kitundu.Ebintu ebisinga obungi eby’okuzimba nabyo bijja kufunibwa mu kitundu.
“Twebaza Pulezidenti, minisitule y’ebyensimbi, n’abakulembeze baffe ab’ebyobufuzi obuwagizi bwabwe obutasalako bwe bwasobozesa kino,” Minisita, bwe yagasseeko. “Twewaayo, wamu n’abakwatibwako bonna, okutuusa pulojekiti eno mu bwangu abantu b’e Kampala balinze nnyo.”
Omumyuka wa Kaminsona wa Bungereza, Tiffany Kirlew, endagaano eno yagiyise ng’obujulizi ku nkolagana ey’amaanyi wakati wa Uganda ne Bungereza.
“Eno ye pulojekiti ey’omukaaga enkulu ey’enguudo ewagirwa mu Uganda ate ey’okubiri eri Colas mu myaka munaana egiyise,” Kirlew bwe yategeezezza. “Mu kuggalawo eby’ensimbi, omuwendo gwa UKEF gwonna awamu ne Uganda gugenda kusukka akawumbi ka ddoola kamu. Kino kiraga nti Bungereza yeeyama okumala ebbanga eddene okuwagira enkulaakulana ya Uganda.”
Colas ekola mu mawanga agasukka mu 50 ng’efuna ssente obuwumbi bwa Euro 16 buli mwaka, yeeyamye okussa mu nkola pulojekiti ya Kampala ng’ekozesa tekinologiya alina kaboni omutono n’enkola eziyiiya ez’okuzimba. Kkampuni eteekateeka okuddamu okukola ebintu ebiriwo ku nguudo n’okuteeka mu nkola enkola ennungamu ey’okuddukanya entambula okukendeeza ku kutaataaganyizibwa mu kiseera ky’okuzimba.
Lord Mayor Erias Lukwago yasanyukidde ssente zino, n’agiyita “akaseera akakulu” eri Kampala. “Tukwatidde ddala n’omutima gwaffe gwonna pulojekiti eno.Tetukola bulungi mu nsonga z’okutambula, era kino kijja kulongoosa nnyo ebikozesebwa mu kibuga,” Lukwago bwe yagambye, ate nga tusaba okussa mu nkola mu budde era mu bwerufu.
Maneja w’eggwanga lya Colas, Eng. Lars Jensen, yeebazizza gavumenti ne KCCA olw’obwesige obwateekebwa mu kkampuni eno. “Twenyumiriza mu kuwaayo ku nkyukakyuka ya Kampala era tujja kulaba ng’enkola ennungi mu nsi yonna mu by’okwerinda, obwerufu, n’okuyimirizaawo,” Jensen bwe yagambye.
Pulojekiti eno ezimba ku Colas okweyongera mu Uganda, omuli n’okwenyigira mu kuzimba ekisaawe ky’ennyonyi e Kabalega ekigenda mu maaso mu Hoima.
Mu nguudo eziteekeddwawo okulongoosaamu mulimu, Kamwokya–Mbazira Road, Clinic Road, Gowan Road, Katale Road, ne Katoogo Road. Abalala kuliko Kelementi Lubwama Road, Mulago Church Road, Mulwanyamuli Road, ne Ssebagala Road.
Mu Makinde n’ebitundu ebiriraanyewo, enguudo nga St. Kizito Jambula Road, Junju Road, Buziga Islamic Road, Kabali Kabwa Road, Kakembo Road, Kansanga Kiwafu Road, Kiyingi Road, Lubowa Road, Muwuliriza Road, ne Tank Hill Bypass zijja kuba zirongooseddwa. Enguudo endala mulimu Faraday Road, Kampala Road, Kirombe Road, Mulwana Kibiri Road, ne Naalya Road okulongoosa omukutu mu Kampala ey’omu masekkati n’ey’oku nguudo.
Nga emirimu gisuubirwa okutandika mu bbanga ttono .