Bya Muguala Dan
Sipiika w’ekitongole ekikulu ekya Kampala City Authority KCCA, Zahara Luyirika, ne bakansala banne balabudde emyala mu Kampala egicuuma okuzaama omuli Kinawataka Channel, Soya bunga Kansanga Kanyogogo Nakibubo channal ne basabye ttiimu y’ekitongole kino ey’ebyekikugu okwanguya kaweefube w’okulongoosa enkola y’okufulumya amazzi mu kibuga, oluvannyuma lw’amataba aga bulijjo mu bitundu ebiwerako eby’ekibuga ekikulu.
Sipiika Zahara Luyirika ne Bakansala
Okusaba kuno kuzze oluvannyuma lw’okukebera okuddiriŋŋana kwazudde nti okufulumya amazzi mu bifo eby’enjawulo n’okugenda mu maaso empola ku pulojekiti eyali esuubirwa okumala ebbanga ng’egenderera okukola ku mataba g’ekibuga agafuse ndibasa.
Mu kulambula emikutu gy’amazzi agakulukuta emitala wa Makindye Division, Kampala Central Division, n’emiriraano nga Kisenyi, bakansala balaze okwekengera olw’embeera eyeyongera okusajjuka.
Enguudo enkulu eziwerako zoonoonese nnyo olw’amataba, era emikutu gy’amazzi egyazibikira gye gyazuuliddwa nga gye gisinga okuvaako okusaanyaawo.
“Dabye ku lwange ebizibikira emyala nebiremesa okufulumya amazzi obulungi,” Luyirika bwe yategeezezza.
“Ensonga zino zongedde amataba mu bitundu ebyali bifunye edda.Wadde nga ssente nnyingi ezibadde ziweebwa pulojekiti zino ezokuzimba emyala mukibuga Kampala, enkulaakulana ebadde ya mpola nnyo olwo amazzi aganjara negayingirira abantu mu mayumba gabwe.”
Mu kwanukula okweraliikirira okweyongera, KCCA gye buvuddeko yakkiriza enkola ey’okulongoosa emyala egitambuza amazzi mu ngeri ey’enjawulo ng’egenderera okulwanyisa ekizibu ky’amataba mu kibuga kampala.
Enteekateeka eno eyokuzimba emyala bakansala abagala kusikiliza abo bamusigansimbi abasobola okuzimba ku kumikutu gyemyala nga giri kumulembe mu nkola ya Kampala ey’okufulumya amataba mukibuga Kampala , ng’essira balitadde ku kulongoosa emikutu egitambuza amazzi, okukyusa okudda mu nkola eziri wansi w’ettaka, n’okussa mu nkola z’okukendeeza amataba kunguudo.
Amataba gafuuse ekintu ekikulu ennyo mu Kampala mu myaka egiyise naddala mu biseera by’enkuba.
Ebitundu bingi bifunye amataba agazibu ennyo, ekivaako okufiirwa obulamu, okusengulwa, n’okusaanyaawo ebintu.
Omwezi gwa March, amataba agaatta abantu mu Kampala nga muno abantu abatakka wansi wa musanvu battibwa n’entambula n’afukamira.
Mu mwaka gwa 2024, amataba mu bitundu nga Wandegeya, Kawempe, ne Nakawa kwaleetawo obulabe obw’amaanyi, nga kino kyalaga obwetaavu bw’okugonjoola ebizibu eby’amangu era eby’ekiseera ekiwanvu okukuuma abatuuze okuva mu bubenje obujja.
Enkuba eyatonnya gye buvuddeko, eyavaako amataba, enguudo n’amaka agaali gannyika, n’esigaza ebikumi n’ebikumi n’okugwa mu kaweefube w’okudduukirira abantu mu mbeera ez’amangu.
Bakansala kati basaba enkola erongooseddwa okulaba ng’ensimbi n’eby’obugagga bikozesebwa bulungi okutuukiriza ebyetaago by’ensonga eno ey’amangu.
“Embeera y’amataba etuuse ku mitendera egy’amaanyi, era kye kiseera okussa mu nkola eby’okugonjoola eby’ekiseera ekiwanvu bye tubadde tuteekateeka,” Luyirika bwe yaggumizza.
“Ekibuga kisaana okusingawo, era tulina okukola kati okutangira okusaanawo mu biseera eby’omu maaso.”
Enteekateeka ya KCCA etegekeddwa okulongoosa emyala egitambuza amazzi mu kibuga esuubirwa okutumbula ekibuga kino okugumira enkuba etonnya ennyo n’okukendeeza ku ssente z’ebyenfuna n’embeera z’abantu olw’amataba.
Wabula essaawa egenda ekuba ng’abatuuze bakyagenda mu maaso n’okugumira okusoomoozebwa okugenda mu maaso okuva mu nkola z’amazzi agakulukuta ezitamala.
Nga pulojekiti eno ekkiriziddwa, abakungu basuubizza nti essira ligenda kusinga kussa essira ku kaweefube w’okuzimba, okulaba ng’ebitundu ebinene ebitera okubooga amataba bikulembeddwa.
Kampala bw’egenda mu maaso n’okukula amangu, ensonga z’ekibuga ezifulumya amazzi mu kibuga zisigala nga ze zimu ku kusoomoozebwa kwakyo okusinga okubeera okw’amaanyi mu kibuga.
Okukakasa nti enkola y’okufulumya amazzi etuuka ku mutindo ogw’omulembe kijja kuba kikulu nnyo mu kuddukanya enkulaakulana y’ekibuga mu biseera eby’omu maaso n’okukuuma obulamu n’ebintu by’abatuuze baakyo.