Bya mugula Dan
Ssaabaminisita wa Uganda Rt. Owek. Robinah Nabbanja awadde okulabula okw’amaanyi eri abatuuze ababeera mu bitundu ebitera okubumbulukuka kw’ettaka, n’abasaba okutwala enkola y’okulabula nga bukyali ng’ekikulu okusobola okutaasa obulamu bwabwe.
Omulanga guno guzze oluvannyuma lw’ettaka okubumbulukuka mu Disitulikiti y’e Bulambuli, ekyaviirako okufiirwa obulamu n’okusengulwa kw’amaka mangi. Nabbanja, gye buvuddeko eyagenda mu kitundu ekikoseddwa, yakkaatirizza obukulu bw’okukolagana wakati w’abatuuze ne gavumenti mu kutangira ebikangabwa nga bino. Yakikkaatirizza nti gavumenti yeewaddeyo okukola ku byetaago by’abo ababeera mu bitundu eby’akabi ennyo, kyokka n’abatuuze balina okukola omulimu gwabwe nga bagoberera enkola z’okulabula nga bukyali
Okulabula kwa Ssaabaminisita kutuuse mu budde, okusinziira ku mirundi gy’ettaka eryeyongera okubumbulukuka mu bitundu by’ensozi mu Uganda.
“Bwe batwala enkola y’okulabula nga bukyali ng’ekikulu, abatuuze basobola okusenguka ne bagenda mu bifo eby’obukuumi ng’obutyabaga tebunnagwa, ne bataasa obulamu bw’abantu abatabalika,” Nabbanja bwe yagambye.
Nabbanja ayongerako nti gavumenti ekola ogwayo okukendeeza ku bulabe bw’ettaka okubumbulukuka, wabula n’abatuuze balina okwetwalira obuvunaanyizibwa ku by’okwerinda byabwe ng’alaga nti bwe bakolera awamu, Uganda esobola okukendeeza ku buzibu obuva mu butyabaga buno n’okukuuma bannansi baayo nga tebalina bulabe.
Minisita w’eggwanga avunaanyizibwa ku mirimu egy’awamu mu ofiisi ya ssaabaminisita Justine Kasule Lumumba, yaleese obweraliikirivu olw’okusoomoozebwa okutaggwaawo okw’okusengula abantu okuva mu bitundu eby’obulabe ennyo eby’okubumbulukuka kw’ettaka, bokka ne badda mu maka gaabwe aga bulijjo. Yakikkaatirizza nti gavumenti etaddemu ssente nnyingi mu kusengula abantu okuva mu bitundu eby’akabi ennyo okudda mu bifo ebisinga okuba eby’obukuumi, kyokka abantu bangi ssekinnoomu basazeewo okudda mu maka gaabwe.
“Guno muze gweraliikiriza,” Lumumba bwe yagambye. “Tetusobola kugenda mu maaso na kuteeka bulamu mu matigga nga tukkiriza abantu okubeera mu bitundu ebitera okubumbulukuka kw’ettaka. Gavumenti egenda kwongera okukolagana n’abakulembeze b’ebitundu okumanyisa abantu ku kabi akali mu kubumbulukuka kw’ettaka n’obukulu bw’okusengukira mu bifo eby’obukuumi.”
Lumumba obutayagala kusenguka kw’abantu abamu yakitadde ku butamanya bulabe obuva mu kubumbulukuka kw’ettaka, wamu n’emikisa gy’ebyenfuna emitono mu bitundu ebirina obukuumi.
Okusobola okukola ku kusoomoozebwa kuno, Lumumba yalangiridde enteekateeka z’okutongoza kaweefube w’okumanyisa abantu abantu mu kitundu ku kabi akali mu kubumbulukuka kw’ettaka n’obukulu bw’okusengula abantu.
“Gavumenti era egenda kukola okuwa abantu ssekinnoomu abasenguka ne bagenda mu bifo eby’obukuumi,” Lumumba bwe yagambye.
Lumumba alangiridde nga gavumenti ebadde eliyirira abantu abaakosebwa ettaka okubumbulukuka mu Disitulikiti y’e Bududa gyebuvuddeko wadde nga yakkirizza nti enteekateeka y’okuliyirira si ya buli kimu.
Yalaze okusaasira olw’okufiirwa abantu b’omu kitundu n’abagumya nti gavumenti yeewaddeyo okubawagira.
“Tutegedde nti enkola y’okuliyirira gye tuwaayo eyinza obutaba ya buli kimu, naye twagala okubakakasa nti entandikwa,” Lumumba bwe yagambye. “Tugenda kwongera okukolagana n’ebitundu ebikoseddwa okuzuula ebyetaago byabwe n’okuwa obuyambi we kisoboka.”